Te ts’obajel sok ot’anil Juysbaik nitwanejetik ta wits’etik (Compas de la Montaña) ja’ te ayik waxkeb ta jtul personaetik te k’ejatik estado banti lijkemik tal sok yakalik ta kuxinel ta k’ejatik jlumaltik yuun spamal lum México. Jaik in to ya sk’an slejik bit’il ya skoltaik te mach’atik ayik ta uts’inele sok ya yich’ pasel jun a’telil ya sjelontsel sok leel te lekil kuxinel yuun te balumilal te banti ayotike. Te Compas de la Montaña ja’ te ay personaetik a te ay banti tsakatik ta yantik regionetik ta Los Altos yuun Chiapas, tek yuun a te ya sk’an bit’il ya stak’ skoltaik yak’el yip, snopel sok snael stojol bit’il ay te proyectoetik te ya yich’ a’telinel.
Te ta ts’obajel ja’ te ayik a te personaetik te k’ejatik te binti snopojik spasel sok k’ejatik a te binti ya smulanik, jich ak’ol o’tanil yuunik ta spisil te k’ejatik a te binti snaik spasel.Ja in to tsaklabil ta junax jich ya stak’ leel a te bit’il stak’ pasel te junax a’telil sok yantik xan-a, jich yuun jich ya xmuk’ubel te binti snopik spasel, jich ya xbenik sok ya sk’ab’ujikbel te a’telil ta banti ay witsetik ta Los Altos.
Spasel ta junax a’telil sok manchuk maba tijil ayik-a te jun proyecto te lekuk ya yich’ a’telinel ta banti ay Altos yuun Chiapas, te ya stak’ yak’ik ta nael te bit’il ayik ta kuxinel, sok te bit’il ay tal sbelik sok te bit’il sk’an x-a’tejik te mach’atik te ayik ae.
Lekil chajpanel, Yakuk kilbetik swokol yantik, Smeleliluk x-a’yanotik, Ayuk ts’ee, K’uxul o’tanil.